Thailand, dat letterlijk 'het land der vrijen' betekent, is het enige land in Zuidoost-Azië dat door de eeuwen heen nooit is gekoloniseerd. Omliggende landen als Laos, Vietnam, en Cambodja vielen wel in handen van bijvoorbeeld de Fransen. Ook liet het communistische bewind in deze landen duidelijk zijn sporen na. Maar Thailand ontsnapte aan deze invloeden, al kent het een roerige geschiedenis en zijn de landsgrenzen diverse malen verschoven. Het kreeg pas de huidige naam 'Thailand' in 1939.
De geschiedenis van Thailand gaat ver terug, maar deze valt niet samen met de geschiedenis van de Thai die nu het land bevolken. Zij arriveerden pas rond het jaar 1100 uit een gebied ten noorden van Thailand, waarschijnlijk Zuid-China. De Thai werden ingehuurd als hulptroepen door de Khmer, het volk van het Koninkrijk ban Angkor (het huidige Cambodja). Zij beheersten indertijd grote delen van Zuidoost-Azië en hadden veel invloed op de taal, kunst en cultuur.
Thailand wordt waarschijnlijk al zo'n 10.000 jaar bewoond. Uit recente vondsten is gebleken dat er al duizenden jaren rijst wordt geteeld en vee gehouden. Sindsdien hebben veel volkeren in Thailand gewoond en werden diverse koninkrijkjes gesticht. Zo bestond er tussen de zesde en negende eeuw op de centrale laagvlakte het Dvaravati koninkrijk. In deze tijd werd het boeddhisme geïntroduceerd onder invloed van de handel met India en Ceylon, het huidige Sri Lanka. De cultuur bloeide als nooit tevoren en er werd veel religieus getinte kunst voortgebracht zoals prachtige Boeddhabeelden.
Sukhothai
De macht van de Khmer was tanende en de nieuwe Thai begonnen zich steeds meer te verzetten tegen hun overheersers. In 1238 wierpen de Thai in Sukhothai de Khmer met succes omver, en stichtten hun eerste Thaise koninkrijk: Sukhothai. Deze naam betekent 'Het Begin van het Geluk'. Deze vorst was een van de machtigste leiders die het land ooit heeft gekend. Hij verenigde diverse stammen en liet de geschreven taal ontwikkelen. Maar na zijn dood raakte het Sukhothai rijk in verval. In 1376 werd het ingelijfd tot het steeds machtiger wordende koninkrijk Ayutthaya, dat centraal en zuidelijk Thailand beheerste tot in de achttiende eeuw. Bij de huidige stad Sukhothai kun je nog steeds verschillende tempels en het koninklijk paleis uit die tijd bewonderen.
Ayutthaya
Halverwege de veertiende eeuw werd een paar honderd kilometer ten zuiden van Sukhothai een nieuw koninkrijk gesticht. Ayutthaya, de hoofdstad van dit nieuwe vorstendom, groeide al snel uit tot een machtig handelscentrum. Het koninkrijk Siam werd steeds groter en machtiger en veroverde uiteindelijk de hoofdstad van het koninkrijk Sukhothai. Tot die tijd bestonden de twee koninkrijken naast elkaar, maar na de inlijving van Sukhothai groeide Siam uit tot een rijk dat zich uitstrekte van Noord-Thailand tot in Laos en Cambodja.
Terwijl het Siamese koninkrijk steeds groter werd, probeerde koning Ramathibodi eenheid te creëren in het land. Hij introduceerde het Theravada boeddhisme als nationale godsdienst en haalde geestelijke uit Ceylon om de religie landelijk te verspreiden. Eeuwen later is nog steeds het grootste deel van de Thaise bevolking aanhanger van deze godsdienst en is Ayutthaya een plek waar gelovige Thai uit Bangkok komen bidden in de oudste tempels van het land. Naast het invoeren van het Theravada boeddhisme introduceerde Ramathibodi een nieuwe wetgeving die tot ver in de negentiende eeuw van kracht bleef.
Het Siamese koninkrijk floreerde vooral door zijn bloeiende handelsovereenkomsten met Japan, China, India en de landen rond de Perzische Golf. Later werden ook contacten gelegd met Europese landen zoals Portugal, Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Het inwonersaantal van Ayutthaya steeg tot ruim één miljoen en de stad werd qua grootte en welvaart vergeleken met het Parijs van Lodewijk de veertiende. Maar liefst 34 koningen regeerden in deze stad tussen 1350 en 1767.
Met de welvaart groeide het aantal vijanden van het koninkrijk. Het Khmervolk uit het huidige Myanmar belegerde het rijk twee jaar lang en in 1767 werd Ayutthaya overmeesterd. De hoofdstad werd volledig verwoest en alles van waarde werd meegenomen. De ruïnes en een aantal overgebleven tempels zijn tegenwoordig nog steeds te bezoeken.
Thonburi
Lang duurde de overheersing van de Birmezen niet want in 1769 werd het rijk heroverd door de Thaise generaal Taksin. In dat jaar kroonde hij zichzelf tot koning. Hij verenigde de Thai in het noorden en het midden van het land vanuit de nieuwe hoofdstad Thonburi. Deze stad was gelegen aan de overkant van de rivier waar nu de huidige hoofdstad Bangkok gelegen is. Lang was hij niet aan de macht. Taksin zag zichzelf als de volgende Boeddha, maar de Thai zagen dat anders. Hij werd in 1782 geëxecuteerd. Maar een populaire Thaise legende beweert dat een plaatsvervanger werd gedood en dat Taksin verder leefde als monnik.
De Rama-dynastie
Taksin werd opgevolgd door een van zijn generaals, Chao Praya Chakri, die zichzelf in 1782 tot de volgende koning van Siam kroonde. Hij noemde zich Rama I en was de eerste telg van de Rama-dynastie die met de huidige koning Bhumibol nog steeds aan de macht is. Vanwege de Birmese dreiging uit het westen verhuisde de nieuwe koning de hoofdstad naar de overkant van de rivier naar Bang Makok (Bangkok) dat 'Olijfdorp' betekent. Hij liet enorme tempels en paleizen bouwen op Rattanakosin eiland en gaf hiermee een impuls tot wat de gigantische stad Bangkok nu is.
Hij werd opgevolgd door Rama II en III die de Thaise cultuur hoog in het vaandel hadden om de eenheid van Siam te stimuleren. Rama IV is van groot belang geweest voor de economische betrekkingen met het Westen. Hij studeerde in Europa en liet de Thaise handel, industrie en het onderwijs bloeien. Dankzij zijn uitstekende bestuurlijke kwaliteiten en onderhandelingen met het Westen is Thailand nooit gekoloniseerd, in tegenstelling tot omringende landen.
Militair bewind
Dankzij de westerse invloeden moderniseerde Siam het bestuursapparaat naar westers model. Toch bleef de koning lange tijd absoluut heerser. Tot 1932 toen een staatsgreep, gevoed door de economische recessie, koning Rama VII dwong enkele taken af te stoten. Siam werd een constitutionele monarchie en werd de rol van de koning teruggedrongen ten gunste van een gemengde groep van burgers en militairen.
Drie jaar later trad de koning af, zonder een opvolger aan te wijzen. De regering kiest zijn slechts 10-jarige neefje Ananda als nieuwe koning. Tot die terugkeert van studie in Europa heeft maarschalk Phibun Songkhram de macht. Hij veranderde in 1939 de naam Siam in Thailand. 'Thai' heeft 'vrij' als betekenis.
Koning Ananda keerde in 1945 terug in Thailand. Maar een jaar later werd hij onder verdachte omstandigheden doodgeschoten. Tot op de dag van vandaag is zijn dood in nevelen gehuld en wordt er niet over gesproken of gepubliceerd. Volgens de officiële verklaringen schoot hij zichzelf dood terwijl hij zijn pistool aan het schoonmaken was.
Hij werd opgevolgd door Bhumibol Adulyadej (Rama IX) die nog steeds de koning van Thailand is. Hij is hiermee de langst regerende koning en is zeer populair in eigen land. Overal hangen foto's van de koning omgeven door bloemen en slingers en majesteitsschennis wordt gezien als landverraad.
Hoewel Thailand officieel een constitutionele monarchie was, werd het land geregeerd door verschillende militaire junta's. Hiervan werden vele geleid door Plaek Pibul Songkram en Sarit Dhanarajata. In 1973 kwamen 10.000 studenten in opstand tegen het leger. Het militaire bewind reageerde door een bloedbad aan te richten waarin meer dan duizend doden vielen.
Koning Bhumibol, die officieel alleen een symboolfunctie had, stond achter de studenten en veroordeelde het militaire bewind. Hij forceerde de regering af te treden, wat lukt. De koning stelde een nieuwe premier aan die een nieuwe grondwet invoerde gebaseerd op parlementaire democratie.
Democratie
Ondanks de instelling van een parlementaire democratie vonden er nog regelmatig staatsgrepen plaats. Zo werden er in 1992 massale protesten gevoerd tegen de militaire leider Suchinda Kraprayoon, die pas zes weken aan de macht was. De koning ondersteunde deze en Suchinda werd afgezet. Tijdens de volgende verkiezingen kwam de Democratische Partij van Chuan Leekpai aan de macht die zorgde voor vijf jaar relatieve rust in de tent.
In 2001 kwam de partij Thai Rak Thai ('Thais houden van Thais') van de telecom-miljardair Thaksin Shinawatra aan de macht. Bij de verkiezingen in februari 2005 wist Thaksin zelfs een nog grotere meerderheid in het parlement te verwerven. Deze overwinning had hij mede te danken aan de tsnunami van 2004 die een enorme ravage aan de Andamanse kust aanrichtte en duizenden doodde veroorzaakte. Taksin zorgde voor een snelle opbouw en beloofde voorspoed in deze regio en op het platteland.
Maar Taksin bleek lang niet populair. Een jaar later ontstond een opstand van de stedelijke middenklasse. Deze beschuldigde Thaksin van machtsmisbruik, omdat hij zijn familiebedrijf belastingvrij had verkocht aan een Singaporese investeringsmaatschappij. Verkiezingen volgden maar deze werden ongeldig verklaard. Na enkele maanden van politieke impasse greep het leger in september 2006 de macht onder leiding van Generaal Sonthi Boonyaratglin. Koning Bhumibol bevestigde de situatie met een koninklijk besluit.
Verkiezingen op 23 december 2007 werden gewonnen door de Phak Palang Prachachon (PPP). Vanaf 6 februari 2008 regeerde een kabinet onder leiding van Sundaravej van de PPP over Thailand. Tot 9 september 2008 mocht Sundarajev zich premier noemen toen moest hij vanwege een ongeoorloofde bijverdienste opstappen. Partijgenoot Wongsawat nam op 17 september zijn functie over.
Somchai Wongsawat werd op 17 september 2008 door het parlement tot premier verkozen en op grond daarvan op 18 september door de koning benoemd. Op 25 september werd het kabinet-Wongsawat door de koning ingezworen. Maar de PAD, Volksalliantie voor Democratie, accepteerde dit niet. Daarop volgden demonstraties, waaronder de bezetting van de Luchthaven in Bangkok in november 2008.
Op 2 december 2008 oordeelde het constitutionele orde dat de PPP in 2007 verkiezingsfraude had gepleegd. Wongsawat trad af en partijgenoot en interimpremier Chanweerakul nam het stokje over. Op 17 december 2008 werd hij weer vervangen door premier Abhisit Vejjajiva van de oppositionele Democratische Partij.
